روانشناسی اقتصادی مردم تحت تاثیرابزارهای مشوش کننده نظیرقرعه کشی وجوایز آن منجربه رشدروحیه بخت آزمایی وزنگی مبتنی برشانس میشود وموجب اسیب به تولیدمیشود .تبلیغ کالا درکشوربه گونه ای محسوس تغییرکرده است،چنانکه  گویادیگرهمه چیزبه قرعه کشی ختم میشود؛برنامه های تلویزیونی،حساب های بانکی ،تماس های تلفنی،اشتراکهای اینترنتی،خریدهای فروشگاهی و....شماراوسوسه میکنندوچه بسیارافرادی که به امیدشرکت درقرعه کشی وبرنده شدن درآن اقدام به خرییدمیکنند.حالا زندگی درقرعه کشی های روزانه ؛ماهانه ؛سالانه؛خلاصه میشود؛شانس هایکی پس ازدیگری یا به بارمینشیندیا بدمی آورند وبه خانه برمیگردیم .بهونه و...بخشی ازبرنامه های صداوسیماهستندکه تبلیغات مختلف برندهای کالادرآنها به عنوان بخشی ازرونددرآمدزایی سازمان صداوسیما منظورشده است.البته درشرایطی که دولت توان تامین بودجه های سنگین موردنیازرسانه ملی راندارد،حرکت به سمت بودجه موردنیاز،فی نفسه اقدامی مشکل دارنیست.امادرمیان برخی روش های آزاردهنده که فاقدهوشمندی لازم است،سبب کاهش رقابت پذیری صحیح وافول رغبت مخاطبین به رسانه ملی رافراهم میکند.

صحبت برسرتبلیغات کالاهایی ازقبیل محصولات غذایی محسن،برنج آوازه،محصولات سافتلن است.این تبلیغات به گونه ای است که میتوان آنرا بازتولیدی ازبلیط های بخت آزمایی دانست .درشرایط اقتصادی کنونی جامعه ،بسیاری ازخانواده ها به امیدبرنده شدن در قرعه کشی این محصولات ،که امکان تحول درزندگیشان رافراهم میکند،نسبت به خریداین محصولات تقدام میکنند.این حقیقت مسئله ای است که باتحقیقی ساده  وفاقدجهت گیری ،قابل اثبات است؛اماصاحبان برندهای فوق سعی دارندمسائلی مانندکیفیت کیفیت محصول خودرا عامل انتخاب توسط خریداران عنوان کنند.فارغ ازاینکه قاطبه خریداران محصولات مذکور به امیددستیابی به جوایزعنوان شده خریداری خودراسامان میدهند؛بیش ازهمه به نیت خود واقف اندوباوارونه نشان دادن حقیقت چیزی تغییرنمیکند.

پیامک های وسوسه کننده:

نکته قابل تامل اینکه امروزه به جرئت میتوان ادعاکردکه تمامی دارندگان تلفن همراه به طورنسبی حداقل بین 3تا5پیامک باماهیت قرعه کشی وترویج مصرف گرایی رابه صورت هفتگی دریافت میکنند.پیامک هایی که یامشخصا باترویج مصرف بیشترنظیرآنچه ازسوی اپراتورهمراه اول به اسم "هفته های دویست میلیونی"معرفی میشودبا تبلیغاتی که ازسوی ایرانسل با برچسب شرکت درقرعه کشی وافزایش شانس بیشترهمراه است.

ترغیب مشتری برای مصرف بیشترباهدف کسب جایزه موضوعیست که امروزه دیگرجای خودرا درتمام بخش های زندگی مردم بازکرده است وبه زعم اکثرکارشناسان ؛کیفیت رافدای قرعه کشی وبخت آزمایی کرده است.اتفاقی که سبب شده تا بازاررقابت نیزبرای کالاهای مصرفی باکیفیت که به واسطه هزینه کرد منابع درامرواقعی تولیدوافزایش میزان مطلوبیت برای مشتری ازتوان اهداء جوایز برخوردارنباشندمحدودتر کرده است.

برای دریافت جایزه وشرکت در قرعه کشی "بیشتر"مصرف کنیدتا بیشتر شانس برنده شدن داشته باشید!

مقابله با بخت آزمایی در کلام رهبری:

نزدیک به 10سال قبل رهبرانقلاب دردیدار بامسئولان ومدیران صداوسیما در رابطه با ترویج فرهنگ مصرف گرایی از تبلیغات تلویزیونی وبرنامه های بی محتوا فرمودند:".... یکی از مسابقه ها مسابقه تلفنی است.شخصی تماس میگیرد و به خاطر هیچی به او جایزه میدهند!

یک روز من دیدم در یک برنامه تلویزیونی  پنج میلیون تومان به یک نفرجایزه دادند ؛برای اینکه به چند سوال جواب دادا!این سرگرمی خیلی جالبی نیست. پنج میلیون تومان ،تقریبا حقوق دو یا سه سال یک کارمند متوسط است.ممکن است بگوینداین کار ترویج علم است.ترویج علم را ازیک راه بهتر بکنید.این راه ضرر دارد عده ای که این گونه مسابقات را نگاه میکنند،بی منطقی به ذهن شان می آیدو از این بی منطقی سوءاستفاده میکنند.این کار منطقی ندارد...." ".... تبلیغات رسانه ای و گاهی تبلیغات خیلی پررنگ که مردم را به طرف مصرف گرایی سوق میدهد؛با برنامه ای که شما فرضا ساخته اید تا مصرف گرایی را تقبیح کنید،عملا در تناقض است با هم هماهنگ نیست

("بیانات رهبر انقلاب در دیدار مسئولان سازمان صدا و سیما 9 آذر 1383.)

آنچه مسلم است ؛متاسفانه این نوع بازار یابی یک قرعه کشی و بخت آزمایی است و تاسف آور ترازآن این است که واکنشی از سوی مسئولین ذیربط دراین راستا مشاهده نمیشود .شایدظاهر قرعه کشی تغییر کرده باشد ؛اما منطق ماجرا همان قرعه کشی است.جای سوال است که چرا در رابطه با بخت آزمایی  که احکام شرعی قائل بر حرمت آن هستند ،در اینگونه موارد ،ما واکنشی نشان نمیدهیم.مشخصا این نوع تبلیغ و بازار یابی تبعات سوء و مخربی به دنبال خواهد داشت  که از جمله میتوان به تغییر فرهنگ جامعه و ترغیب و ترویج روحیه مصرف گرایی اشاره کرد.در این فرهنگ ؛افراد به سمت خرید کالا هایی میروند که به آن نیاز ندارند یا به بیان  دیگر نیاز اساسی ندارند. حال آنکه این سرمایه میتوانست در خدمت تامین مایحتاج مهم تر و حتی پس انداز برای آینده خانواده  تبدیل شود.

مصرف گرایی ناشی از قرعه کشی در حالی رشد فزاینده به خود گرفته که خریدار میتواند منابع آن را در امر سرمایه گذاری داخلی و پس انداز مورد استفاده قرار دهد  و فروشنده نیز به جای تبلیغ قرعه کشی کیفیت محصول را افزایش داده یا قیمت تمام شده آن را کاهش دهد . متاسفانه از آنجا که بسیاری از این کالا ها ماهیت وارداتی دارند؛عملا با این تبلیغات و خرید محصولات  مربوط به آن نه تنها باعث افزایش قیمت این کالا ها به واسطه افزایش تقاضا میشویم ؛بلکه در برابر تولید داخلی ایستادگی میکنیم و همچنین باعث خروج سرمایه از کشور نیز خواهیم شد.